XUÔI VỀ XỨ THÁNH - THÀNH PHỐ NAZARETH

Là thành phố lớn nhất vùng phía Bắc Israel, Nazareth còn được biết đến là thủ phủ của người Ả Rập ở đất nước này, vì phần lớn cư dân nơi đây là người Israel gốc Ả Rập. Trong Kinh Tân Ước, Nazareth được miêu tả là quê nhà của Chúa Jesus, nơi Ngài đã trải qua những năm tháng đầu đời bên Mẹ Maria và Thánh Giuse.

Về sau, thành phố này đã trở thành trung tâm hành hương của người Kitô giáo với nhiều địa điểm thiêng liêng được tưởng niệm trong Kinh Thánh như Vương cung Thánh đường Truyền tin, nhà thờ thiên thần Gabriel, giếng Đức Mẹ hay nhà thờ Tám mối phúc thật.

Và cảm giác khi sắp chạm đến thánh đường của hầu hết tôn giáo lớn trên thế giới đã khiến trái tim của người lữ khách như thắt lại, và từng dòng máu cuồn cuộn chảy, hồi hộp như sắp khai phá một kho tàng vĩ đại…

Nazareth - Vùng đất của gia đình Thánh gia

Xưa kia, Nazareth từng là một ngôi làng hẻo lánh, nằm trơ trọi trên ngọn đồi cao hơn 350 m so với mặt nước biển. Đây cũng là nơi Đức Maria nhận được lời truyền tin, rằng mình sẽ sinh hạ Chúa Jesus từ thiên thần Gabriel.

Tuy nhiên, sau Chúa Jesus ra đời, Đức Giuse đã mơ thấy một giấc mơ kỳ lạ, với lời nhắc nhở đanh thép: 
Này ông, hãy dậy và đem Hài Nhi cùng mẹ của Người trốn sang Ai Cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Herod sắp tìm giết Hài Nhi đấy!

Tin lời các thiên thần, Đức Giuse đã đưa vợ và con trốn sang Ai Cập để lánh nạn. Mãi cho đến khi Herod qua đời, gia đình Thánh gia mới trở lại và định cư tại Nazareth. Không rõ gia đình Thánh gia trở về Nazareth vào năm bao nhiêu, chỉ biết rằng từ đó cho đến khi thành niên, Chúa Jesus lớn lên trong cảnh đơn nghèo, với cha hành nghề thợ mộc còn mẹ là nội trợ. Trong suốt những ngày thơ ấu, Chúa không chỉ đến xưởng gỗ phụ và học việc với cha, mà còn theo mẹ đi lấy nước từ con giếng cách nhà vài km. Trong nhiều thế kỷ, người ta luôn tin rằng dòng nước mát lành của giếng có khả năng chữa bệnh, và những người nông dân tại đây đã dùng dòng nước này để tưới ruộng với hi vọng mùa màng tốt tươi.

Và chính  vẻ đẹp duyên dáng, yên bình của Nazareth, cùng  tình cảm và sự săn sóc ngọt ngào của gia đình cũng như những người láng giềng tình nghĩa đã che chở, bao bọc Chúa Jesus trưởng thành với đầy sự khôn ngoan và nhân đức.

Ngày nay, ngôi làng nhỏ bé và xinh đẹp này không chỉ là chứng nhân lịch sử với nhiều công trình tôn giáo linh thiêng, mà còn là biểu tượng của tình yêu và sự gắn kết gia đình. Men theo những ngôi nhà mái ngói đỏ, lữ khách đến thăm Nazareth có thể đi qua những cung đường Chúa Jesus từng theo mẹ lấy nước trong quãng đời thơ ấu, hay cùng người dân hiền lành tại đây đi hái ô liu, ủ rượu, đập lúa, dệt vải,... giống như cách mà gia đình Thánh gia đã từng làm cùng nhau cách nay hàng nghìn năm trước.

Vương cung Thánh đường Truyền tin - Trái tim miền đất Thánh

“Vương cung Thánh đường Truyền tin ở Nazareth mà chúng ta thấy ngày nay vốn được kiến tạo từ nền của hai nhà thờ cũ được xây dựng lần lượt từ thời Đế quốc Đông La Mã và Thập Tự Chinh.” - Không chờ đoàn lữ khách tò mò gặng hỏi, cậu bạn HDV đã lanh lẹ dùng chất giọng hào sảng của mình dẫn đường, đưa chúng tôi trở về thời điểm những viên gạch đầu tiên in thân mình xuống lòng đất Thánh…

Câu chuyện bắt đầu từ thời Đế quốc Đông La Mã (khoảng thế kỷ thứ 4 TCN), thể theo yêu cầu của hoàng thái hậu Helena, hoàng đế Constantine đã cho xây dựng nhà thờ đầu tiên. Công trình này tồn tại đến khoảng năm 570, rồi sau đó bị phá hủy khi người Hồi giáo đánh chiếm vùng Palestine. Hơn 1000 năm sau, Tancred (người lãnh đạo cuộc Thập tự chinh thứ nhất) chiếm lại Palestine và bắt đầu cho xây dựng lại nhà thờ mới dựa trên phế tích của nhà thờ thời Đế quốc Đông La Mã. Tuy nhiên, ở lần xây thứ hai này, nhà thờ vẫn chưa được hoàn thiện.

Phải đến năm 1969, tức là hơn 800 năm sau, nhà thờ mới được hoàn thiện theo thiết kế của kiến trúc sư người Ý Giovanni Muzio. Cũng từ thời điểm ấy, nơi này được gọi là Vương cung Thánh đường Truyền tin, và trở thành nhà thờ Kitô giáo lớn nhất Trung Đông, với nhiều di chỉ mang ý nghĩa thiêng liêng và kiến trúc tráng lệ. Đáng nói, để bảo tồn những di tích cũ còn sót lại từ 2 nhà thờ trước, kiến trúc sư Muzio đã xây dựng Vương cung thành 3 phần riêng biệt, bao gồm hang truyền tin ở tầng dưới, nhà thờ chính ở tầng trên và cuối cùng là khu vực hành hương.

Điểm ấn tượng nhất của công trình là mái vòm cao vút, tượng trưng cho một bông hoa huệ đang rủ cánh xuống điện thờ bên dưới - nơi có hang Truyền tin. Theo truyền thống,  người Công giáo tin rằng, Thiên sứ Gabriel đã đến đây để truyền tin cho Đức Maria về việc bà sẽ hạ sinh Chúa Jesus. Hoa huệ cũng là hình ảnh biểu tượng cho sự thuần khiết của Người.

Dọc theo hành lang bên ngoài đền thờ, người ta trưng bày hình ảnh của Đức Maria diễn giải theo từng dân tộc khác nhau trên thế giới, trong đó có cả tấm hình Mẹ Maria theo phong thái của người Việt. Và chỉ cần đi hết các bậc thang nằm ở cuối dãy hành lang dài, du khách sẽ đến được điện thờ nằm ở tầng trên. Khoảnh khắc đứng trước một trong những bức tranh lớn nhất thế giới, mô tả “một nhà Thánh, công giáo và các tông đồ”, dù là người to lớn vạm vỡ nhất sẽ cũng cảm thấy mình thật nhỏ bé. Để rồi khi bình tâm lại, chờ đợi đoàn lữ khách là một quảng trường với tầm nhìn rất rộng, đủ để ai cũng có thể chiêm ngưỡng toàn bộ thung lũng Nazareth xanh mướt mơ màng…

Nhà thờ Tám mối Phúc thật -  Kho báu trên đỉnh Bát phúc

Khi mặt trời bắt đầu “gắt gỏng” hơn, chúng tôi quyết định tìm đến núi Beatitudes - nơi có thảm cỏ xanh miên man thích mắt cùng công trình tưởng niệm một trong những bài giảng quan trọng nhất của Chúa Jesus với các tín đồ của Ngài - nhà thờ Tám mối Phúc thật (Church of Eight Beatitudes).

Từ xa nhìn tới, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng nhận ra cấu trúc hình bát giác độc đáo cùng mái vòm khảm vàng theo phong cách kiến trúc Byzantine e ấp sau tán lá cọ xanh thẫm.  Và chỉ cần lên tới lưng chừng núi, thì dù đứng ở vị trí nào, khu vườn lộng lẫy với muôn loài hoa thơm cỏ lạ cũng có thể khiến bạn ngất ngây.

Kể ra cũng lạ, vì càng  tiến sâu vào khu vườn bao quanh nhà thờ, hương thơm đầy mê say của những cành hoa, ngọn cỏ chỉ xứ này mới có càng thoang thoảng chứ không hề nồng đượm, gắt gao. Cả đoàn khách bỡ ngỡ cũng bỗng thả chậm bước chân, từ tốn và tập trung hít thở để đoán xem mùi hương bay đến từ phía nào.

Bên trong nhà thờ, Tám mối phúc thật được tái hiện lại trên tám cánh cửa sổ bằng kính màu ở vòm mái. Hẳn là kiến trúc sư Antonio Barluzzi phải có dụng ý gì đó khi thiết kế chi tiết này, bởi khi nhìn thẳng vào tấm kính, tôi có cảm giác nội tâm của mình chợt bị nhìn thẳng, xuyên thấu tới tận đáy lòng, mãnh liệt và lạ lùng tới tột độ!

Cùng lúc này, dưới chân kẻ lữ khách cũng truyền lên cảm giác tê lạnh, như để nhắc nhở rằng, đừng quên nhìn xuống bức tranh khảm khổng lồ nằm ngay ngắn dưới sàn. Bức tranh gần 100 năm tuổi, với bảy hình ghép tượng trưng cho bốn nhân đức hồng y và ba nhân đức thần học, lần lượt là: khôn ngoan, tiết độ, công bằng, can đảm, đức tin, hy vọng và bác ái. Và quan trọng hơn, là toàn bộ các phần của bức tranh khảm đều hướng về bàn thờ trung tâm cùng mái vòm trên cao khiến bất cứ ai đặt chân vào nhà thờ đều cảm nhận được sự bề thế, trang trọng và linh thiêng của một trong những công trình mang ý nghĩa thiêng liêng nhất của Thiên Chúa giáo.